Ocena jakości gleby pod względem jej wartości użytkowej nazywa się bonitacją. W zależności od tego, jaki jest skład gleby, jak bardzo jest ona żyzna, jakie są jej stosunki wodne, na danej ziemi można uprawiać bardziej lub mniej wymagające gatunki. Jak rozpoznać rodzaj gleby i dostosować pod niego uprawę? Jakie są klasy gleby?
Klasy gleby – po co stosuje się ten podział?
Gleboznawstwo wyróżnia 5 klas bonitacyjnych, określających grunty orne od najlepszych po gleby orne przeznaczone pod zalesienia (czyli gorsze od najsłabszych, nadające się jedynie do sadzenia drzew). Trwałe przekształcanie terenu, czyli przede wszystkim odrolnianie gleb i stawianie na nich budynków, wpływa na dewastację ziemi. Osoby, które chcą odrolnić glebę wysokiej klasy, będą musiały słono za to zapłacić – przez kolejne lata będą od nich pobierane opłaty przeznaczane na poprawę jakości gleb okolicznych, aby zrekompensować rolnikom odebrane im dobre grunty. Klasy gleby są również istotnym dla rolników wyznacznikiem wartości ich ziemi. Jak rozpoznać rodzaj gleby? Wykonanie badania próbki gruntu w specjalistycznej firmie to dobry krok, gdy chce się uzyskać pewność co do klasy kupowanej właśnie ziemi, a co za tym idzie – ceny tej działki.
Rodzaje gleb – klasyfikacja ze względu na pH
Oprócz składu gleby, czyli zawartości w niej piasku, iłu czy glinu, bardzo ważnymi czynnikami są też rodzaje gleb i ich żyzność. W wysokiej klasie gleby są żyzne i odkwaszone. To właśnie pH gleby, czyli jej kwasowość, jest bardzo istotnym parametrem określającym, co może w danej glebie wyrosnąć. Z biegiem czasu każda ziemia uprawna staje się mniej żyzna – jest w niej coraz mniej składników mineralnych, które są wypłukiwane, wywiewane oraz pobierane przez rośliny. Również pH gleby wówczas wzrasta – staje się ona bardziej kwaśna. Najlepszym rodzajem są gleby lekko kwaśne – to zdecydowanie pH, które jest lubiane przez większość roślin uprawnych. Zarówno mocno zasadowe, jak i bardzo kwasowe gleby są niezbyt dobrze tolerowane przez większość roślin uprawianych na polach. Jak rozpoznać rodzaj gleby? Aby określić typy gleb, najlepiej rozetrzeć jej próbkę w palcach. Gleby piaszczyste rozpadają się w palcach nawet po ściśnięciu, a gliniaste zbijają się niczym plastelina. Dopiero dobra, żyzna gleba da się lekko ścisnąć, ale po rozluźnieniu ręki pęknie na kilka części.
Żyzna gleba rodzaje – jakie są najlepsze gleby?
Najlepszej jakości gleby to czarnoziemy, których w Polsce jest niewiele – głównie na Wyżynie Lubelskiej. To ciemne gleby wysokiej jakości z grubą warstwą próchnicy. Najbardziej żyzne są również gleby bielicowe – na Kujawach, Nizinie Wielkopolskiej, Nizinie Dolnośląskiej. Gleby gorszej jakości również nadają się pod niektóre uprawy: ziemniaki, rzepak, łubin czy grykę. Z kolei na najlepszych, najbardziej żyznych glebach uprawia się rośliny o wysokich wymaganiach: pszenicę, bawełnę czy buraka cukrowego. Jest wiele cech wpływających na żyzność gleby i jej jakość. Profesjonalni rolnicy oprócz stosowania płodozmianu, dbają również o zabiegi spulchniające glebę, poprawiające jej napowietrzenie, a także nawożą ją. Co więcej, od czasu do czasu oddają próbki gleby na badania, aby upewnić się, czy roślinom zasianym na polu w najbliższym czasie nie grozi niedobór składników mineralnych lub nieodpowiednie pH, które mogłoby zniszczyć dużo upraw.
Różne typy gleb. Jak zwiększyć plony na nieurodzajnej glebie?
Najlepszym sposobem na to, by pomimo słabej jakości gleby uzyskać wysokiej plony, jest oczywiście dopasowanie odpowiednich, mniej wymagających roślin do zasiewu. Warto też zwrócić uwagę, aby siać po sobie odpowiednie rośliny – dzięki temu gleba nie ubożeje tylko pod względem jednego składnika, lecz ma szansę się odnowić podczas wegetacji innej rośliny. Rolnik, który chce uzyskać jak największe plony z nieurodzajnej gleby, powinien również dbać o ich odpowiednie nawożenie. Azot, fosfor, magnez i siarka to główne składniki, które wpływają na przyrost objętości roślin uprawnych, a co za tym idzie – pozwalają uzyskać duże plony.